Қазақстанда АЭС салу қаншалықты қауіпсіз – халықаралық маман жауап берді

Маманның айтуынша, қазіргі заманғы ядролық реакторлар апаттар болған жағдайда да радиацияның халыққа және қоршаған ортаға әсерін болдырмайтын көп қабатты қауіпсіздік шараларымен жасалған.

«Соңғы 50 жыл ішінде ядролық реакторларда туындауы мүмкін кез келген мәселелерді толығымен жеңе алатын шын мәнінде сенімді құрылымдар әзірленді, сынақтан өттіжәне дәлелденді. Мысалы, балқудан, осы нақты нәрселердің барлы ғынан, оны болдырмауға арналған көптеген әдістер бар және құрылымда қоғамға немесе қоршаған ортаға әсер етпейтін қауіпсіздік шаралары бар. Бұл қауіпсіздік тұрғысынан. Мен кейде адамдар радиацияның бөлінуі немесе кездейсоқ ағып кетуі, тіпті радиация тұрғысынан да алаңдайтынын түсінемін. Сонымен бірге, атом электр станцияларында радиацияның шығарылуы барлығы электр станциясының ішінде болатындай етіп жоспарланған, кез келген радиацияның тосқауылдары мен экрандауы бар, сондықтан тұрғындар үшін ешқандай мәселелер туындамайды».

Мұнымен қоса, жаңа ядролық электр станциялар апаттардың алдын алатын және оператордың араласуынсыз станцияны қауіпсіз өшіруді қамтамасыз ететін адам факторын болдырмайтын пассивті қауіпсіздік жүйелерімен жабдықталған.

«Кездейсоқ ағып кетуге келетін болсақ, адам қателерінің кез келген түрін жақсарту және алдын алу үшін ең жақсы бөлік болып табылатын ережелер мен тексеріс хаттамалары бар. Бұл тексерістен өткен және соңғы 80 жылда мұндай бірде-бір оқиға болған жоқ. Сондықтан қауіпсіздік тұрғысынан алғанда, қазір негізгі құрамдас бөлік қауіпсіздіктің бейтарап жүйесі болып табылады, яғни оператор мұндай апатты болдырмауға тырыспаса да, жобалық электр станциясы өздігінен өшетін болады. Бұл электр станциясының құрылымы бірдеңе дұрыс болмаса, оның қауіпсіз өшетінін және болашақта басқа мәселелердің туындамауын қамтамасыз ететіндіктен, жағымсыз жағдаяттар мүмкін емес дегенді білдіреді. Құрылым шын мәнінде толыққанды; ол бейтарапжүйе деп аталады, себебі ол адамның батырманы басуын талап етпейді. Ол мұны өзі жасайды«,- деп нақтылады кеңесші.

Сыртқы қауіптер: Терроризмнен қорғау мәселесі

Тальяпьетра сөзінше, терроризм немесе басқа қауіп түрлері секілді ықтимал қауіптер қондырғыларды жобалау кезінде ескеріледі.

Атом энергетикасы шығарындылар мен қалдықтарды азайту арқылы экологиялық декарбонизация мен ұзақ мерзімді энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді.

«Энергетикалық қауіпсіздік – біз көп жылдар бойы талқылап келе жатқан тақырып. Бұл жерде екі негізгі мәселе бар: атом энергетикасы, энергетикалық қауіпсіздік және парниктік эффект пен көмірқышқыл газының шығарындылары туралы айтқанда, атом энергетикасы тиімді жағдайда болу фактісі».Лука Тальяпьетра, ядролық энергетика инженері, ядролық құқық жөніндегі кеңесші

Сондай-ақ, ол атом энергетикасы көмірқышқыл газының болмашы мөлшерін өндіретін, сондықтан экологиялық тұрғыдан бұл өте қолайлы екенін айтты.

«Екіншіден, біз бүкіл планетаны көміртексіздендіруіміз қажет, бұл ретте атом электр станциялары басты рөл атқара алады. Сонымен қатар, ресурстардың қауіпсіздігі өте маңызды. Бізде мұнай мен газға, табиғи газға, тіпті ядролық энергияға қатысты, әрине, ондаған жылдар бойы жұмыс істейтін және электр станциясының жұмысын жалғастыра алатын уранмен мәселелер болды. Әсіресе, қазір энергия сұранысқа ие болып, халқымыз өсіп келе жатқандықтан, бізге үнемі көбірек энергия қажет. Ядролық энергетиканың негізінде жатқан технология, әсіресе отынды қайта өңдеу кезінде, қалдықтар тұрғысынан кез келген әсерді азайтады»,- деп толықтырды ядролық энергетика инженері.

Жаңартылатын және ядролық энергияның үйлесуі планетаның тұрақты болашағы мен декарбонизациясы үшін өте маңызды.

«Сондықтан, менің ойымша, кез келген елдің болашағы үшін, әсіресе, егер біз планетаның ізі мен көміртексіздендірілуі тұрғысынан бірізділікті сақтағымыз келсе және сонымен бірге жеткілікті энергияға ие болғымыз келсе, барлық жаңартылатын энергия көздері мен ядролық энергияның үйлесіміне ие болу шешуші сәт болып табылады. Бұл әлемнің барлық дерлік елдерінің көзқарасы».Лука Тальяпьетра, ядролық энергетика инженері, ядролық құқық жөніндегі кеңесші

20 тамызда Қазақстанда атом электр станциясын салу мәселесі бойынша жария талқылаулар аяқталды. Сондай-ақ, 17 облыстан және республикалық маңызы бар Астана, Алматы және Шымкент қалаларынан 18 жастан асқан 1200 респондентті құрайтын сауалнама жүргізілді. 

Жалпы, сауалнамаға қатысқандардың көпшілігі (53,1%) АЭС салу идеясын қолдайды. Идеяны қолдайтындар оған үлкен үміт артады, соның ішінде 2030 жылға қарай электр тапшылығы мәселесі шешіледі деп сенеді.

АЭС салу идеясының қарсыластары (32,5%) негізінен ықтимал апаттар мен олардың қоршаған ортаға тигізетін зардаптарына алаңдаушылық танытады.